December is de maand van evaluaties in woorden, gedichten en oudejaarsconferences. Youp neemt het jaar met een korrel zout en van Guido Weijers wordt gezegd dat hij ons een lachspiegel voorhoudt. Dat hij als geen ander de tijdgeest weet te vangen in intelligente grappen, ongemakkelijke waarheden en gitzwarte humor.
(kunstwerk uit expositie Living Forgiving Remembering - Museum Arnhem, najaar 2020)
Tja, de tijdgeest van 2020. Een boze geest. Grimmige beelden en uitspraken van groepen die voor of tegen zijn. Verdeeldheid troef. Uitkijken naar een nieuw jaar met nieuwe kansen en meer perspectief. Freek de Jonge had de tijdgeest van 2020 al in 2004 in woorden gevangen:
‘We zijn te ver gegaan
Te ver en vooral te vlug
We zijn gevangen
En we mogen niet meer vooruit
We kunnen niet meer terug
We kunnen niet meer terug
Verlangen
(………….)
Was jij maar hier
Maar jij bent daar
En mag hier niet meer komen
We kunnen niet meer met elkaar
We kunnen niet meer aan elkaar
We kunnen niet meer van elkaar
We kunnen niet meer door elkaar
We kunnen niet meer voor elkaar
We kunnen niet meer in elkaar
We kunnen niet meer op elkaar
We kunnen niet meer uit elkaar
We kunnen nog slechts naar elkaar
Verlangen’
Freek de Jonge (2004)
Woorden kunnen veel zeggen. De kracht van taal is groot.
‘Wil je de wereld veranderen, begin dan bij de taal.’ Dit staat aan het begin van het boek Taalkracht.
In 2020 verschenen bij ISVW Uitgevers. Onze taal is ons denken, ons handelen. We zien in deze tijd nogal wat gedoe over taal. Woorden zijn beladen geworden en met name dit jaar zijn er veel nieuwe woorden bijgekomen. Sommige woorden worden uit morele overwegingen afgekeurd en nieuwe woorden raken ingeburgerd. Vandaag (15 december 2020) maakt uitgeverij Van Dale bekend dat het woord ‘anderhalvemetersamenleving’ is gekozen tot het Woord van het jaar 2020. Ook ‘coronamoe’, ‘hoestscherm’ en ‘lockdownfeestje’ stonden op de lijst. Woorden waar we vorig jaar nog geen beeld of idee bij hadden.
Woorden kunnen onze werkelijkheid maken en breken, de ander maken en breken.
Taal kan misleidend en destructief zijn, bewust of onbewust.
Geef mij maar taal die waarde heeft, die waardering geeft. Daar groeit de ander van en dat geeft mij dan ook weer een goed gevoel. Win-win. Ik houd van taal die mij aanzet tot nadenken en mij ruimte en perspectief geeft. Daarom luister ik graag naar Freek. In 2003 schreef hij:
‘Wees niet bang
Je mag opnieuw beginnen
Vastberaden doelgericht
Of aarzelend op de tast
Houd je aan de regels
Volg je eigen zinnen
Laat die hand maar los
Of pak er juist een vast
Wees niet bang
Voor al te grote dromen
Ga als je het zeker weet
En als je aarzelt wacht
Hoe ijdel zijn de dingen
Die je je hebt voorgenomen
Het mooiste overkomt je
Het minste is bedacht’
Op naar een goed Nieuw Jaar!