Wandelen is voor mij een dagelijkse routine. Een rondje langs de beek, een iets grotere ronde door het bos of over de dijk en beroepsmatig als wandelcoach (wat nu even in de parkeerstand staat). Volgens de Ierse neurowetenschapper Shane O’Mara maakt wandelen de mens. Daarnaast bevrijdt het ook nog eens de geest, sterkt het ons geheugen en scherpt het onze zintuigen. De slogan van een bekend outdoor-bedrijf kan ik dan ook volledig beamen: elke keer als ik heel even buiten ben geweest, voel ik me van binnen een stukje beter.
Van het Pieterpad, Trekvogelpad, Kustpad tot Santiago de Compostella. Wandelen is ongekend populair. Naast veel langeafstandspaden kent elke gemeente in Nederland wandelroutes met gekleurde pijltjes, paaltjes of is het vooral geschikt voor klompen of laarzen. Een aantal jaren geleden kregen we van vrienden een boekje met de beschrijving van het Westerborkpad. Wandelen in het spoor van de Jodenvervolging. Lopen en bezinnen komen zo samen. De start is in Amsterdam (langs het Anne Frankhuis, de Westertoren, het Waterlooplein, het Joods Historisch museum, de Joodse wijk, het Spiegelmonument) en uitkomend bij de Hollandsche Schouwburg. Hier moesten de Joden zich ‘vrijwillig melden’. Van hieruit werden ze meestal ’s nachts naar Westerbork getransporteerd. De route, die een totale afstand heeft van 340 kilometer, loopt meestal langs het spoor en langs 70 historische sporen en gedenkplaatsen. Het is een eenrichtingsroute. In de praktijk zijn er maar weinigen teruggekomen. Naar schatting zijn er slechts 200 mensen uit kamp Westerbork ontsnapt. Meer dan 100.000 Joden en Roma zijn vanuit kamp Westerbork door in totaal 93 treinen naar Auschwitz, Sobibor, Theresienstadt en Bergen-Belsen gedeporteerd.
Eerder schreef ik over de heilzame werking van wandelen. Een titel van een boek is Lopen loutert. Bij louteren denk je aan reinigen en zuiveren. In het licht van Westerbork voel ik de beladenheid van deze woorden.
‘ Er loopt een pad dat spoorrails droeg
Naar een punt waar mensen ongewild verbleven
Doorgang bleek nog enkele dagen leven
Een enkeling mocht het navertellen’
-Willem Haandrikman
Het spoor volgen, stilstaan, herdenken, meevoelen, luisteren.
Premier Rutte maakte excuses afgelopen januari tijdens de Nationale Holocaust Herdenking, voor het handelen van de Nederlandse overheid in oorlogstijd. In het boek De Rechtvaardigen van Jan Brokken wordt het verhaal verteld van een Nederlandse consul in Litouwen die duizenden Joden redde. Hij werd hier in de jaren ’60 door de Nederlandse regering op aangesproken, omdat hij zich niet ‘aan de wet ‘ had gehouden. Hij had meer dan 2000 ‘pseudo-visa’ verstrekt om Joden te redden. Pas in 1997, na zijn dood, kreeg hij de Yad Vashem-eretitel ‘ Rechtvaardige onder de Volkeren’.
De stilte is te groot geweest. De pijn niet te wissen. Laten we gedenken en voluit de vrijheid vieren!
Comments